De “Moerputtenbrug” en de “Halve Zolenlijn”.
De Moerputten bevind zich nabij ’s Hertogenbosch waar de rivieren De Dommel, De AA en de Zandleij samen komen.
Het bestaat uit een moerasgebied dat is ontstaan door veensteken in de 18e en 19e eeuw door bewoners uit ‘s Hertogenbosch en omstreken. Er ontstond een waterplas die geen vaste bodem heeft maar waar het grondwater zich boven de vergane en verteerde platenresten heeft gewerkt. Dwars door dit moerasgebied loopt een lange enkelsporige brug die vroege deel uitmaakte van de spoorlijn van Lage Zwaluwe naar ’s-Hertogenbosch.
Door veel problemen over het te leggen tracé werd deze spoorlijn de bouw van de lijn pas is 1881 gestart, ruim tien jaar na de eerste aanvraag bij de staat was ingediend. Pas in 1890 kon het laatste stuk van Vlijmen naar ’s Hertogenbosch waarin zich de moerputten brug bevind, in exploitatie worden genomen.
De hele “Halve Zolenlijn” was enkelsporig uitgevoerd. Men verwachter een flinke groei en daarom is de hele lijn met alle brugpijlers al voor dubbelspoor voorbereid. Het kwam er echter nooit van. In de hoogtij dagen reden er per dag 8 treinen (1930) en diverse lichte goederentreinen.
De bruggen
De lijn kende een paar zeer grote stukken die dwars door overlaten liepen. Deze overlaten waren plekken waar overtollig rivierwater in liep bij hoog water. Ze mochten door de spoorlijn niet afgesloten worden omdat dit tot overstromingen op andere plaatsen kon leiden. Een hoge doorvaart hoogte was echter ook niet nodig, zolang het water er maar vrij onderdoor kon. Dit leidde in het gebied van de Moerputten tot de bouw van een ruim 600 meter lange enkelsporige brug met lage liggers van elk 15 meter overspanning. De pijlers waren gebouwd voor dubbel spoor. De liggers waren ca. 1,5m hoog en de bovenzijde van de spoorstaven lagen op ongeveer de helft van deze hoogte. De Baardwijkse overlaat kende een brug van 800 meter, de grootste in het tracé.
De spoorlijn tegenwoordig
De laatste (goederen)trein reed in 1972 en in 1987 wordt daarom besloten het Halve zolenlijntje te slopen. Slechts het gedeelte tot Geertuidenberg blijft in gebruik en wordt ook nu nog gebruikt voor de goederentreinen naar het nieuwe industrie terrein bij Oosterhout. Diverse stichtingen en gemeentes rondom de rest van het tracé tussen Waalwijk en ’s Hertogenbosch maken tegen de sloop van de lijn en markante bruggen bezwaar en willen dit behouden als fietspaden. Na veel werk en politieke strijd wordt van het traject waalwijk – ’s-Hertogenbosch een groot gedeelte omgebouwd tot fietspad. De sporen zelf waren al jaren tevoren verwijderd. Enkele van de bruggen in de lijn maken nu deel uit van dit fietspad.
Het beschermde natuurgebied “de Moerputten”
Het landschap in en om de Moerputtenbrug bestaat uit een grote open waterplas ter plaatse van de brug met rondom een breed moerasgebied met lage bomen en struiken. Al enkele jaren is het een beschermd natuurgebied waar diverse zeer zeldzame en bijna uitgestorven planten, dieren en insecten voorkomen.
Dankzij de Stichting “Federatie Behoudt de Langstraatspoorbruggen” heeft de huidige eigenaar (Rijkswaterstaat) de brug gerestaureerd en is deze toegankelijk het voor publiek als voetpad.
De Moerputten als modelbaan
Op onze modelbaan zijn we op de goede vooruitzichten die er bij de bouw waren verder gegaan. De brug maakt dan ook nu nog deel uit van het spoorwegnet en is zelfs dubbelsporig geworden. Alle brugdelen zijn op schaal uitgevoerd maar de hele brug is wel wat korte gehouden als het origineel. In model zou de brug maar liefst 7 meter lang worden. Op de modelbaan ziet u verschillend typisch Nederlands materieel voorbij komen uit de periode 1890 tot nu. Diverse wagons en locomotieven zijn zelfgebouwd.
Zo goed als alles wat u ziet is zelf gebouwd. Van de brugdelen is eerst een messing origineel gebouwd dat in kunststof is afgegoten. Alle delen diende per stuk daarna samengesteld te worden, een klus van enkele weken. De pijlers zijn op eenzelfde manier gemaakt. Het water bestaat uit een laag DAS klei dat op de houten bak is aangebracht. Daarbij is eerst horregaas op de baan vastgezet om loskrimpen te voorkomen. De klei is in het profiel van het water gedrukt en daarna glad geschuurd, eveneens een erg arbeidsintensief werk. Het water is daarna donkergroen-bruin geschilderd en voorzien van 3 lagen hoogglans vernis. De bomen bestaan voor een groot deel uit dun ijzerdraad dat in bundels werd gewikkeld tot takken. De stam is daarna van klei voorzien en bekleed met Heki Flor groenmateriaal. Andere bomen zijn gemaakt van zeeschuim met strooivlokken erop. De struiken bestaan uit diverse materialen waaronder ijslands mos met strooimateriaal en schuimvlokken. Het huisje is zelf gebouwd naar voorbeeld van een wachterswoning zoals deze zich naast de spoorlijn bevonden. De molen is een bouwpaket van Tilly models dat is voorzien van een zelfgebouwde aandrijving. Aan de achterzijde bevind zich een opstelstation voor 12 treinen dat geheel geautomatiseerd is met een PLC. Hiervoor waren weer vele avonden soldeerwerk nodig om alle draden aan te sluiten, enkele honderden contacten en verbindingen in het totaal. De baan is voorzien van een frieslijst met verlichting
door TL en spots om een mooi gelijkmatig licht te krijgen zo tegen het eind van een zomerse middag. Als u vragen heeft over de baan, het origineel of het materieel stelt u ze gerust!
Inmiddels (2018) is de modelbaan verkocht aan een modelspoorliefhebber die de baan op zijn zolder opgebouwd heeft.